Pankreas, karın boşluğunda yer alan, hem iç salgı bezi hemde dış salgı bezi görevleri olan bir salgı bezidir. En önemli görevi, yağ ve proteinin vücuttan atılması için gerekli salgıları salgılamak ve kan şekerini düzenlemek için insülini salgılamaktır. Pankreatit, pankreasın bakteriyel veya virüs kaynaklı enfeksiyon halidir. Genellikle yaşlılıkla birlikte artan, hücre harabiyeti ile birlikte görülür. Yaşlılarda çok sık görülür. Çoğu zaman karın ağrısı ile başlar ve salgılarının çok artması ilebirlikte görülen belirtiler ile bilikte görülür. Eğer hastalık çok yüksek ateş ile birlikte devam ediyorsa tedaviye hastanede devam edilir. Hastalığın takibinde, pankreas tümörleri ortaya çıkabileceği için tedavi çok düzenli yapılmalıdır ve hasta tedavi sonrası komplikasyonlar yönünden dikkatlice izlenmelidir. Pankreas enfeksiyonlarına en çok safradaki taşlar ve alkol bağımlılığı sebep olur. Ayrıca hastalar tedavi sırasında, pankreasa neden olan etmeni bırakmazlarsa örn; alkol, sigara tedavi sonuç vermez ve pankreatitin komplikasyonu olarak hastada pankreas tümörü görülebilir.
Pankreatitin Tanısı
Hastalık diğer sindirim sistemi hastalıkları ile çok karıştırıldığı için tanıda çok dikkatli olunmalıdır. Tanıda ilk olarak hastadan hastalığın hikayesi alınır ve ondan sonra kesin tedaviyi yapmak için hastadan bazı testler istenir;
-
Kan Testleri:
Kan testleri sırasında, kanda pankreasdan salgılanan salgıların düzeylerine bakılır. Tanıda koymada önemli etkenlerdendir.
-
İdrar Testleri:
Özellikle pankreasın salgılarının belirlenmesinde ve pankreasda taş olup olmadığının kesinleşmesinde kullanılan önemli bir testtir.
-
Lipaz ve Amilaz Düzeyleri:
Kan örneklerinde aranan ilk tespitlerdendir. Lipaz ve amilaz pankreasın önemli salgılarıdır ve safra taşı ortaya çıkınca salgıları artar. Tanıda önemli etkenlerden biridir.
Biyopsi: Pankreasdan enjektör yardımı ile parça almak anlamına gelir. Pankreasdaki mikroorganizmanın tam olarak ne olduğunu belirtir.
Pankreatitin Nedenleri:
-
Alkol ve Sigara Bağımlılığı
Sürekli alkol kullanan kişilerde, pankreas dokusu sürekli hasar görür ve enfeksiyonlanmaya açık bir hale gelir. Sigara kullanımında ise, sigara içindeki zararlı maddeler özellikle pankreasın salgıladığı salgıların etkilerini bozmaktadır.
-
Pankreas Damarlarındaki Tıkanıklar
Damarlardaki tıkanıklar sonucu, pankreasın beslenemediği durumlarda enfeksiyon kapma ihtimali çok yüksektir. Damarlardaki tıkanıkları gidermek, tedavide başarı oranını yükseltir.
-
Mikroorganizmalar
Özellikle komşu organlardaki zararlı mikroorganizmalar, pankreasa yerleşip pankreatit oluşturma ihtimalleri çok yüksektir.
-
Şeker Hastalığı
Şeker hastalığında en önemli faktör insülin salgısıdır. İnsülin salgısı pankreasdan salgılanır. Şeker hastalarında ya çok az salgılanır ya da hiç salgılanmaz. Fakat vücut sürekli pankreas salgılaması için uyarı gönderir. Bunların sonucunda pankreas çok fazla çalışır ve iltihapa yakalanma oranı artar.
Pankreatinin Belirti Bulguları:
-
Karın Ağrısı
İlk görülen belirtidir. İstirahat ile azalır, hareket ile artar. Hastalar karın ağrıları olduğu için kambur otururlar. Hastalık ilerledikçe ağrıda artar ve daha da fazla yayılır. Yemek yedikten sonra daha da fazla artar.
-
İştahsızlık
İştahsızlığın sebebi yemekten sonra görülen bulantı kusmalar ve karın ağrısının artmasıdır. Vücut besine sindiremez çünkü pankreas lipaz gibi salgıları salgılayamaz ve çok fazla salgılar bunun sonucunda pankreas da ağrı ortaya çıkar.
-
Mide Bulantısı, Kusma ve Öğürme Refleksi
İştahsızlık ve pankreas salgılarının fazla artması veya azalması sonucu ortaya çıkar. Hastalar özellikle yağlı besinleri sindiremezler ve bunun sonucunda kusarlar.
-
Halsizlik
Besinlerin sindirilememesi sonucu oluşur. Hastalık ilerledikçe, halsizlik durumuda artar. Hastaya serumdan vücuda gerekli olan maddeler verilmelidir.
-
Sarılık ve Ciltte Renk Değişiklikleri
Özellikle hastalığın başında görülür. Ciltte koyulaşma olur ve gözün rengi sarı olur.
Pankreatitin Tedavisi:
Hastalık çoğu zaman cerrahi yöntemlere gerek kalmadan iyileşir. Tedavide iyileşmesini hızlandırmak için bazı ilaçlar hastaya verilir.
