Verem Nedir?
Verem en sık akciğerlerde ortaya çıkan kronik, yinelenen bir enfeksiyondur.
Enfeksiyon kesin olarak yerleştikten sonra klinik tüberküloz aylar içinde gelişebilir ya da yıllar hatta onlarca yıl sonra ortaya çıkabilir.
Tüberküloz etkenleri, Mycobacterium tuberculosis, M. bovis ve M. africanum’dur. Gelişmiş ülkelerde insanda tüberküloz hemen her zaman akciğer tüberkülozu olan ve balgam yayması pozitif olan bir kişiden ortalığa damlacık çekirdeği olarak saçılan organizmaların solunması ile meydana gelir. M. tuberculosis havada bir kaç saat asılı kalarak yayılma şansını arttırabilir. Vaka oranları ırk, yaş cins ve sosyal ekonomik duruma göre değişiklikler gösterebilir. Özellikle 70 yaş üstü grupta her ırk ve iki cinste de daha sık görülür. Tüberküloza karşı bağışıklık yalnız enfeksiyondan sonra meydana gelirse de ilk istilaya karşı önemli ölçüde doğal savunma meydana gelebilir. Tüberküloz görülme sıklığı AIDS enfeksiyonu olanlarda, özellikle siyah ve İspanyol kökenli olanlarda, en sık olarak 24 – 44 yaşındaki kentli erkeklerde korkutucu biçimde artmıştır.
Tüberkülozun Evreleri!
Evreler primer ya da ilk enfeksiyon, latent ya da uyuyan enfeksiyon ve yineleyen veya erişkin tipte enfeksiyondur. İlk enfeksiyonun yaklaşık %90-95′i fark edilmez, yalnız tüberkülin deri testinin (PPD) pozitif olmasına veya uyuyan enfeksiyona yol açar. İlk tüberküloz her yaşta aktifleşebilir, en sık akciğerin üst bögelerinde olmak üzere, böbrek, uzun kemikler, omurlar, lenf düğümleri ve başka bölgeler gibi herhangi bir organda klinik tüberküloza neden olur. Genellikle aktivasyon ilk enfeksiyondan sonra 1-2 yıl sonra olmakla birlikte yıllar veya onlarca yıl gecikebilir, şeker hastalığı başladıktan sonra, stress dönemlerinde, kortizon ya da bağışıklığı baskılayan başka tedavileri takiben ya da yaşamın ileriki yıllarında (70 yaş üzeri), ancak özellikle AIDS hastalığında görülür. İlk enfeksiyon bir ya da her iki akciğerin tepe kısımlarında, sonraki aktif tüberküloz için para şeklinde izler bırakır. Midenin kısmen alınmasının ve silikoz denen hastalığın da aktif tüberküloz oluşumunu hızlandırdığı saptanmıştır.
İlaçla Tedavi!
İlaç tedavisi son derece etkili olup genellikle tedavi edici olmaktadır. Ancak tedavi şemasına uyularak tedavinin düzenli uygulanması son derece önemlidir. Tüberküloz tedavisi, uzun süre kullanılması gereken ilaçlara zaman içinde bakteri direnci gelişeceğinden ötürü, çoklu (kombine) tedavi olarak uygulanmaktadır. İlaçların bazıları bakteriyi öldürücü, bazıları üremesini durdurucu etki mekanizmasına sahiptir. Tedaviye uygun ilaçlarla başlandıktan sonra yaklaşık 2 hafta içinde hasta mikrop yaymayı keser ve bulaştırıcılık ortadan kalkar. Balgam kültürü negatife dönüştükten sonra en az 6 ay ilaç tedavisine devam edilmelidir. Tutulan organ, hastanın yaşı, risk grupları, enfeksiyona yol açan mikroorganizmanın direnci ve ilaçlara hassasiyeti göz önünde bulundurularak bu süre uzatılabilmektedir. Balgam kültürünün takip edilerek hastanın tedaviye ve hastalığın ilaçlara duyarlılığının belirlenmesi için bu test tedavinin ilk 2 ayında haftada bir, sonra 15 günde bir yapılmalıdır. Tedavi etkin ise kültürdeki bakteri sayısı hızla azalarak yaklaşık 2 ay içinde tamamen negatifleşir (15 gün içinde bulaştırıcılık ortadan kalkar ancak daha sonra ölü bakterilerin balgam ile atılması ile kültür bir süre daha pozitif kalabilir).
Korunma!
Toplu yaşanan yerlerden (kışlalar, hastaneler, toplu ulaşım araçları vb) mümkün olduğunca uzak durmak, çocukluktan itibaren BCG (verem) aşısının her 5 yılda bir yenilenmesi, havasız (kahvehane, birahane vb) yerlerde mümkün olduğunca bulunmamak, düzenli beslenerek vücut direncinin düşmemesini sağlamak, şeker hastalarının kan şekeri düzeylerini tedavi, egzersiz ve diyet kombinasyonu ile uygun düzeylere indirmeleri, yaşanılan ortamların (ofis ve ev) sık havalandırılarak perdelerin sık sık açılması bu sayede güneş ışınlarının girmesinin sağlanması (güneş ışınlarındaki ultraviyole’nin mikrop öldürücü etkisi vardır), yılda bir kez check up hiç olmazsa akciğer grafisi ve kan sayımının yaptırılması başlıca korunma ve erken tanıya yönelik basit metotlardır.
