Fazla kilo ve obezite sağlığa zarar verebilecek ölçüde anormal veya aşırı yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır. Vücut kütle indeksi (VKİ), erişkinlerde fazla kilo ve obeziteyi sınıflandırmak amacıyla kullanılan basit bir “boya göre kilo” indeksidir. VKİ, vücut ağırlığı (kg) boyun (metre) karesine bölünerek hesaplanır (kg/m2)
VKİ, her iki cinsten ve her yaştan erişkinler için toplum düzeyinde fazla kilo ve obezitenin en iyi ölçüsüdür. Fakat ancak kaba bir rehber olarak kabul edilmelidir, çünkü farklı bireylerde aynı derecede şişmanlığa karşılık gelmeyebilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) VKİ’nin 25 veya üzerinde olmasını “fazla kilo”, 30 veya üzerinde olmasını ise “obezite” olarak tanımlamaktadır. Bu sınır değerler bireysel değerlendirme için bir ölçü oluşturmakla birlikte, 21’lik bir VKİ değerinden itibaren toplumlarda kronik hastalık riskinin ilerleyici bir şekilde arttığına ilişkin kanıtlar bulunmaktadır.
Fazla kilo ve obezite ile ilgili gerçekler
2005 yılı DSÖ verilerine göre dünya genelinde 15 yaş üzerinde yaklaşık 1.6 milyar kişi fazla kilolu, en az 400 milyon kişi de obezdir.
DSÖ 2015 yılında dünyada yaklaşık 2.3 milyar fazla kilolu ve 700 milyondan fazla obez erişkinin olacağını bildirmiştir. 2005 yılında dünya genelinde 5 yaş altı en az 20 milyon çocuğun obez olduğu saptanmıştır. Önceleri yalnızca yüksek gelire sahip ülkelerin sorunu olarak görülen fazla kilo ve obezite günümüzde düşük ve orta gelirli ülkelerde ve özellikle kentlerde çarpıcı bir artış göstermektedir.
Obezite ve Fazla Kilonun Nedenleri
Obezite ve fazla kilonun temel nedeni alınan ve yakılan kalori miktarları arasındaki enerji dengesizliğidir. Küresel anlamda fazla kilo ve obezitede görülen artışa yol açan faktörler şunlardır:
Beslenme alışkanlıklarının yağdan ve şekerlerden zengin, fakat vitamin, mineral ve diğer mikrobesinlerden fakir olan enerjisi yoğun besinlere doğru kayması,
Çalışma koşullarının, ulaşım şeklindeki değişikliklerin ve giderek artan kentleşmenin insanları hareketsizliğe ve fiziksel aktiviteyi azaltmaya eğilimli hale getirmesidir.
Genel olarak obezite gelişiminde birçok faktör birlikte rol oynayabilmektedir.
Obezite Nedenleri
| Obezite gelişiminde rol oynayan faktörler | İkincil obezite nedenleri |
| Metabolik faktörler
Genetik faktörler Aktivite düzeyi Davranış Hormonal faktörler Irk, cinsiyet ve yaş faktörleri Etnik ve kültürel faktörler Sosyoekonomik durum Beslenme alışkanlıkları Sigaranın bırakılması Gebelik ve menopoz Psikolojik faktörler |
Hipotiroidi
Cushing sendromu İnsülinoma Hipotalamik obezite Polikistik over sendromu Genetik sendromlar Büyüme hormonu eksikliği Doğum kontrol hapı kullanımı Bazı ilaçlar Yeme bozuklukları (örn.tıkınırcasına yeme bozukluğu, bulimia nervosa, gece yeme bozukluğu) Hipogonadizm Psödohipoparatiroidizm |
